“ระยะร่น หรือ ระยะเว้น” เป็นเรื่องหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้เรื่องอื่นๆ สำหรับคนที่กำลังจะ
สร้างบ้าน อาคาร หรือสิ่งปลูกสร้างใดๆ ควรทราบข้อกฎหมายนี้ไว้ เพื่อจะได้ออกแบบบ้านของเราให้มีสัดส่วนที่พอดีกับแปลงที่ดิน และใช่ว่าเมื่อเราวางใจให้สถาปนิกทำหน้าที่เหล่านั้นแล้วเราจะไม่ต้องทำอะไรเลย เราในฐานะเจ้าของบ้านควรที่จะหาความรู้เพื่อให้สามารถพูดคุยกับผู้ออกแบบได้อย่างเข้าใจ และมีส่วนช่วยในการตัดสินใจอย่างเหมาะสมกับความต้องการของเราอีกด้วย สิ่งนั้นคือ
“กฎหมายควบคุมอาคาร”
ระยะร่นกับถนนสาธารณะ
♦ ถ้าสร้างบ้านใกล้ถนนสาธารณะที่กว้างน้อยกว่า 6 เมตร ให้ร่นแนวอาคารห่างจากกึ่งกลางถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 3 เมตร หากบ้านนั้นสูงไม่เกิน 2 ชั้นหรือไม่เกิน 8 เมตร กรณีสร้างอยู่ต่างจังหวัด แต่หากเป็นบ้านที่สร้างในกรุงเทพฯ จะต้องเป็นบ้านที่สูงไม่เกิน 3 ชั้นหรือไม่เกิน 10 เมตร และพื้นที่ไม่เกิน 1,000 ตารางเมตร โดยบ้านที่สร้างนั้นต้องไม่ใช่ห้องแถว ตึกแถวหรือบ้านแถว
♦ สำหรับอาคารที่สูงเกิน 2 ชั้นหรือเกิน 8 เมตร ห้องแถว ตึกแถว บ้านแถว อาคารพาณิชย์ โรงงาน อาคารสาธารณะ ป้ายหรือสิ่งที่สร้างขึ้นสำหรับติดหรือตั้งป้าย หรือคลังสินค้า ที่ก่อสร้างสร้างใกล้ถนนสาธารณะที่มีความกว้างต่างๆ ให้มี ระยะร่น ดังนี้
1. ถนนสาธารณะที่มีความกว้างน้อยกว่า 10 เมตร
ให้ร่นแนวอาคารห่างจากกึ่งกลางถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 6 เมตร
2. ถนนสาธารณะที่มีความกว้างตั้งแต่ 10 เมตรขึ้นไป แต่ไม่เกิน 20 เมตร
ให้ร่นแนวอาคารห่างจากเขตถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 1 ใน 10 ของความกว้างของเขตถนนนั้นๆ เช่น ถ้าถนนกว้าง 12 เมตร แนวอาคารต้องร่นห่างจากเขตถนนเท่ากับ 1.20 เมตร
3. ถนนสาธารณะที่มีความกว้างตั้งแต่ 20 เมตรขึ้นไป
ให้ร่นแนวอาคารห่างจากเขตถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 2 เมตร
ระยะร่นกับแหล่งน้ำสาธารณะ
กรณีสร้างอาคารใกล้แหล่งน้ำสาธารณะ เช่น คลอง ลำราง ถ้าแหล่งน้ำเหล่านั้นกว้างน้อยกว่า 10 เมตร อาคารต้องห่างจากแหล่งน้ำอย่างน้อย 3 เมตร แต่ถ้าแหล่งน้ำกว้างตั้งแต่ 10 เมตร ต้องมีระยะร่นจากแหล่งน้ำ 6 เมตร
แต่สำหรับแหล่งน้ำขนาดใหญ่เช่น ทะเลสาบ ทะเล หรือบึงน้ำ ต้องมีระยะร่นไม่น้อยกว่า 12 เมตร ทั้งนี้ เว้นแต่ สะพาน เขื่อน รั้ว ท่อระบายน้ำ ท่าเรือ ป้าย อู่เรือ คานเรือ หรือที่ว่างที่ใช้เป็นที่จอดรถ ไม่ต้องร่นแนวอาคาร และต้องดูกฏหมายพิเศษเฉพาะของบริเวณนั้นประกอบด้วย
ระยะร่นกับเพื่อนบ้าน (ข้างบ้านและหลังบ้าน)
♦ กรณีมีช่องแสง ช่องลม
สำหรับระยะร่นด้านข้างและด้านหลังบ้าน จะทำการวัดจากขอบผนังบ้านริมนอกสุดกับเขตที่ดินของเรา โดยอิงกับขนาดความสูงของอาคาร หากเป็นบ้านทั่วไปที่สูงไม่เกิน 9 เมตร มีช่องแสง ช่องลม บล็อคแก้ว ประตู หน้าต่าง ระเบียง ระยะร่นต้องห่างไม่น้อยกว่า 2 เมตร สำหรับชั้น 3 ของบ้าน 3 ชั้น หรือสูงเกิน 9 เมตร แต่ไม่เกิน 23 เมตร ให้มีระยะร่นอย่างน้อย 3 เมตร
♦ กรณีไม่มีช่องแสง ช่องลม
กรณีที่ต้องการให้มีระยะร่นน้อยกว่าตามข้อกำหนด การออกแบบบ้านจะต้องออกแบบในลักษณะปิดทึบ ไม่ให้มีช่องแสงหรือช่องลมลอดผ่านได้ รวมทั้งบล็อคแก้ว ประตู หน้าต่าง ระเบียง โดยตามกฏหมายได้กำหนดให้สามารถร่นได้ 50 เซนติเมตร และหากต้องการสร้างชิดติดขอบที่ดินก็สามารถทำได้เช่นกัน แต่อาคารดังกล่าวต้องมีความสูงไม่เกิน 15 เมตร และต้องให้เจ้าของที่ดินด้านดังกล่าว เซ็นหนังสือยินยอม หากเพื่อนบ้านไม่ยินยอมก็จะเป็นไปตามข้อกฏหมายร่นได้ 50 เซนติเมตรและต้องปิดทึบทั้งผนังเท่านั้น สำหรับอาคารที่มีชั้นดาดฟ้า ดาดฟ้าด้านดังกล่าวต้องทำผนังทึบสูงจากดาดฟ้าไม่น้อยกว่า 1.8 เมตร
เรื่องระยะร่น ถือเป็นสิ่งสำคัญที่ควรรู้ เพื่อให้บ้านแต่ละหลังมีสภาพแวดล้อมที่ดี มีความปลอดภัยในเรื่องการก่อสร้าง การเกิดอัคคีภัย และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับเจ้าของบ้านข้างเคียงได้